1、A Numroderfrence ISO13358:1997(F) NORME INTERNATIONALE ISO 13358 Premiredition 19971015 QualitdeleauDosagedessulfures aismentlibrables WaterqualityDeterminationofeasilyreleasedsulfideISO13358:1997(F) ISO1997 Droitsdereproductionrservs.Saufprescriptiondiffrente,aucunepartiedecettepubli cationnepeuttr
2、ereproduiteniutilisesousquelqueformequecesoitetparaucunpro cd,lectroniqueoumcanique,ycomprislaphotocopieetlesmicrofilms,sanslaccord critdelditeur. Organisationinternationaledenormalisation Casepostale56 CH1211Genve20 Suisse Internet centraliso.ch X.400 c=ch;a=400net;p=iso;o=isocs;s=central ImprimenS
3、uisse ii Avantpropos LISO(Organisationinternationaledenormalisation)estunefdrationmondialedorganismesnationauxde normalisation(comitsmembresdelISO).LlaborationdesNormesinternationalesestengnralconfieaux comitstechniquesdelISO.Chaquecomitmembreintressparunetudealedroitdefairepartieducomit techniquecr
4、ceteffet.Lesorganisationsinternationales,gouvernementalesetnongouvernementales,en liaisonaveclISOparticipentgalementauxtravaux.LISOcollaboretroitementaveclaCommission lectrotechniqueinternationale(CEI)encequiconcernelanormalisationlectrotechnique. LesprojetsdeNormesinternationalesadoptsparlescomitst
5、echniquessontsoumisauxcomitsmembrespour vote.LeurpublicationcommeNormesinternationalesrequiertlapprobationde75 %aumoinsdescomits membresvotants. LaNormeinternationaleISO13358atlaboreparlecomittechniqueISO/TC147, Qualitdeleau,sous comitSC2, Mthodesphysiques,chimiquesetbiochimiques . LannexeAdelaprsen
6、teNormeinternationaleestdonneuniquementtitredinformation.NORMEINTERNATIONALE ISO ISO13358:1997(F) 1 QualitdeleauDosagedessulfuresaismentlibrables 1Domaine dapplication LaprsenteNormeinternationaleprescritunemthodepourladterminationdessulfuresaismentlibrablesdans leauetleseauxusesdesconcentrationsenm
7、assesesituantdanslagammeallantde0,04mg/l1,5mg/l.La rductionduvolumedelchantillondeaupermetladterminationdeconcentrationsenmasseplusleves. Ladterminationdessulfuressolublesseracomplteetcelledessulfuresinsolublesseracomplteoupartielle suivantleurdegrdesolubilitetleurscaractristiquesdevieillissement.Le
8、ssulfuresdezinc,deferetde manganseensontquelquesexemples. Laprsentemthodenepermetpasunedterminationcompltedelaportiondesulfuredespolysulfures. Certainssulfuresnepeuventtredtermins,commelesulfuredemercure. 2Interfrences Lesionssuivantsninterfrentpasavecledosagetantquelesconcentrationsenmassespcifiesc
9、idessousne sontpasdpasses: cyanure 2mg/l iodure 20mg/l thiosulfate 900mg/l thiocyanate 900mg/l sulfite 700mg/l Desconcentrationsenmassedesulfuredecarboneinfrieures10mg/let/oudthylmercaptaninfrieures 1mg/lninterfrentpasaveclemesuragespectromtrique. 3Rfrences normatives Lesnormessuivantescontiennentde
10、sdispositionsqui,parsuitedelarfrencequienestfaite,constituentdes dispositionsvalablespourlaprsenteNormeinternationale.Aumomentdelapublication,lesditionsindiques taientenvigueur.Toutenormeestsujettervisionetlespartiesprenantesdesaccordsfondssurlaprsente Normeinternationalesontinvitesrechercherlapossi
11、bilitdappliquerlesditionslesplusrcentesdesnormes indiquesciaprs.LesmembresdelaCEIetdelISOpossdentleregistredesNormesinternationalesenvigueur unmomentdonn. ISO56673:1994,Qualitdeleau chantillonnage Partie 3:Guidegnralpourlaconservationetla manipulationdeschantillons. ISO10530:1992, Qualitdeleau Dosag
12、edessulfuresdissous Mthodephotomtriqueaubleudemthylne.ISO13358:1997(F) ISO 2 4Principe Lessulfuressolublescontenusdanslchantillondeausontstabilissparlajoutdactatedezinc. LessulfuressontentransparlazotepH4(cesont,pardfinition,lessulfuresaismentlibrables),puissont transfrsdansunesolutionaqueusedactate
13、dezinc.Unesolutiondacidedimthyl pphnylnediamineest ajouteformantainsidubleudeleucomthylnequiestoxydenbleudemthylneparadditiondionsfer(III). Labsorbanceestmesureunelongueurdondede665nm. 5Ractifs Saufindicationcontraire,utiliseruniquementdesractifsdequalitanalytiquereconnueetdeleaubidistilleoude quali
14、tquivalente,loxygnedeleautantliminaupralableparbullitionoupardgazagelazote. 5.1 Acidesulfurique , r(H 2 SO 4 )=1,84g/ml. 5.2 Solutiondhydroxydedesodium , c(NaOH) 2mol/l. 5.3 Solutiondactatedezinc Dissoudre20gdactatedezincdihydratZn(CH 3 COO) 2 ,2H 2 Odansdeleauetcomplter1litreavecdeleau. Unecertaine
15、turbiditpeutapparatresanscependantinterfreravecladtermination. 5.4 Solutiondephnolphtaline , w=0,1%,danslthanol. 5.5 SolutiondEDTA Dissoudre100gdacidethylnediamidettraactique,seldisodiquedihydat(C 10 H 14 N 2 Na 2 O 8 ,2H 2 O)dans940ml deauchaude. 5.6 Solutiontampondephtalate ,pH=4,0 0,1. Dissoudre8
16、0gdhydrognophtalatedepotassium(C 8 H 5 KO 4 )dans920mldeau. MesurerlepHdelasolutionet,sincessaire,ajusterlepH4,0enajoutantsoitunesolutiondhydroxydede sodiumparexemple c(NaOH)=1mol/lsoitunesolutiondacidechlorhydriqueparexemple c(HCl)=1mol/l. 5.7 Solutionderactifpourlaformationducomplexecolor Dansunef
17、iolejaugede1 000ml,mettreensuspension2 gdechloruredeN,Ndimthyl1,4phnylne diammonium(C 8 H 14 Cl 2 N 2 )dans200mldeau. Ajouteravecprcaution200mldacidesulfurique(5.1),refroidiretcomplterauvolumeavecdeleau. 5.8 Solutiondesulfatedammoniumetdefer(III) Dansunefiolejaugede500 ml,introduire50 gdesulfatedamm
18、oniumetdefer(III)dodcahydrat NH 4 Fe(SO 4 ) 2 ,12H 2 O,ajouter10mldacidesulfurique(5.1)et,avecprcaution,complterauvolumeavecde leau. 5.9 Solutionmredesulfure Dansunefiolejaugede1000ml,dissoudredansleauunequantitappropriedesulfuredesodiumhydrat Na 2 S,xH 2 O( x =79),ayantuneteneurenmassedethiosulfate
19、 w0,5%,correspondantapproximativement 0,5gdesoufresousformedesulfure,etcomplterauvolumeavecdeleau.ISO ISO13358:1997(F) 3 Dterminerlaconcentrationexactedesulfuresparunemthodeiodomtrique(voirlISO10530:1992,annexeA), laidederactifsdetitragedeconcentrationapproprie(0,01mol/lparexemple). Conservercetteso
20、lutiondansunefioledecouleurbrunsombre. Cettesolutionrestestablependant23jours. 5.10 Solutiontalondesulfure Introduirelaidedunepipette10mldelasolutionmredesulfure(5.9)dansunefiolejaugede1000mlet complterauvolumeavecdeleauenvitantsoigneusementtouteentredoxygne. 1mldecettesolutioncontientenviron5 mgdes
21、ulfure. Laconcentrationexactesecalculepartirdelaconcentrationdesulfuresdelasolutionmredtermineparune mthodeiodomtrique.Prparerlasolutionjusteavantemploi. 6Appareillage 6.1 Flaconsconiques ,munisdebouchonsenverrerod,de500mldecapacit. 6.2 Appareillageparentranementgazeux (voirlafigure1),permettantdesp
22、arerlessulfures,etcomprenant: unballonderactionde250mlmunidunjointrodlatralpourconnecterlampouledecoulede100ml,untube dentredairplongeantaufondduballonderaction,unrfrigrantfixverticalementouunecolonnemontante,et untubeabsorbeur. 6.3 prouvettesgradues ,de25mlet500mldecapacit. 6.4 Fiolesjauges ,de50ml
23、,100ml,500mlet1000mldecapacit. 6.5 Pipettesgradues ,de1mlet10mldecapacit. 6.6 Pipettesuntrait ,de1ml,2ml,5ml,10ml,20ml,50mlet100mldecapacit. 6.7 Distributeur. 6.8 Microseringues. 6.9 Alimentationenazote ,depuret99,996%( V/V). 6.10 Dbitmtre,appropripourundbitvolumede40l/h. 6.11 pHmtre ,munidunelectro
24、deapproprie. 6.12 Spectromtre ou photomtrefiltre ,permettantdesmesurages665nm. 6.13 Cuves,de10mmdeparcoursoptique.ISO13358:1997(F) ISO 4 Dimensionsenmillimtres a)Tubeabsorbeur b)Appareillageparentranementgazeuxassembl Raccordcentral:jointrod29/32 Raccordlatral:jointrod14/23 1Jointrodmle10/19 2Jointr
25、odmle14/23 3Raccord14/23 4Boule, 16,avectrous 0,5 5Robinetunevoie 6Raccord29/32 7Arrivedegaz Figure1AppareillageparentranementgazeuxpourledosagedessulfuresaismentlibrablesISO ISO13358:1997(F) 5 7 chantillonnageetprparationsursitedelchantillon PrleverdeschantillonsconformmentauxnormesISOdchantillonna
26、ge;manipulerconformment lISO56673. Introduirelaidedunepipette10mldelasolutiondactatedezinc(5.3)dansunflaconconique(6.1). Ajouter490mldelchantillonanalyseretmlangersoigneusement. Ajouterquelquesgouttesdesolutiondephnolphtaline(5.4),puisdelasolutiondhydroxydedesodium(5.2), jusqucequelasolutionvireauro
27、seple. Pourleschantillonsdeaualcalinsoufortementcolors,utiliserunindicateurlectromtriqueetajusterlepHentre 8,5et9. Fermerleflaconlaidedubouchonrod. Analyserlchantillon,conservcommeindiqucidessus,dsquepossibleetdansles72 hquisuiventle prlvement. Conserverlchantillonaurfrigrateur4Cjusqulanalyse. 8Mode
28、 opratoire Verser25mldelasolutiontampondephtalate(5.6)et5mldelasolutiondEDTA(5.5)dansleballonderaction delappareillageparentranementgazeux(figure1). Verser20mldelasolutiondactatedezinc(5.3)dansletubeabsorbeur. Monterlappareillageparentranementgazeuxetfairebarbotertraverslasolutionuncourantdazoteundb
29、it de40l/hpendant10min. Mlangerlchantillon,conservconformmentlarticle7,vigoureusementpendant5minlaidedunagitateur magntique.Lagitateurenmarche,prleveruneportionaliquote(maximum50ml)etlaverserdansleballonde ractionparlintermdiairedelampouledecoule. Rincerlampouledecouleavecunepetitequantitdeauetfaire
30、barbotertraverslasolutionuncourantdazote undbitde40l/hpendant60min. Retirerletubeabsorbeurdelappareillageparentranementgazeuxetajouter,parlejointrodlatral,10mlde solutionderactifpourlaformationducomplexecolor(5.7)et1mldelasolutiondesulfatedammoniumetde fer(III)(5.8). Remplirletubeabsorbeuravecdeleau
31、,lefermer,lagiteretlaisserreposer10min. Verserlasolutiondansunefiolejaugede100ml,rincersoigneusementletubeabsorbeuravecdeleauetajouter leauderinagelasolutioncontenuedanslafiolejauge. Complterauvolumeavecdeleauetmesurerlabsorbancedelasolutionparrapportleauunelongueur dondede665nm. Analyserunesolution
32、blanc,ensuivantexactementlemmemodeopratoire,lchantillontantremplacparun volumedeauidentique. Lavaleurdelabsorbancedublancainsimesurenedoitpasscarterdefaonsignificativedelavaleurcalcule A s0 (voirlarticle9).ISO13358:1997(F) ISO 6 Pourlesconcentrationsenmassedesulfuressuprieures1,5mg/l,ladterminationd
33、oittrerpteenutilisant uneportionaliquoteplusfaibledelasolutiondchantillonconserve.Veillercequecesouschantillonsoit reprsentatif. 9 tablissementdelacourbedtalonnage Lacourbedtalonnagetabliepartirdemesuragesspectromtriqueseffectusenutilisantunecuvede1cm nestpasstrictementlinairesurtouteltenduedelagamm
34、e.Poureffectuerlvaluationdelchantillon,unepartie linairedelacourbedtalonnagedoittreutilise. Prparerdessolutionsdtalonnagedesulfurepartirdelasolutiontalondesulfure(5.10).Selonlaconcentration ensulfuressupposedanslchantillon,ilconvientquelesconcentrationsdecessolutionsdtalonnagecouvrent latotalitdelag
35、ammedemesuresupposeendespointsquidistants.Parexemplepourunegammeallantde 0,2mg/l0,7mg/l,procdercommesuit. Danschacunedesseptfiolesjaugesde100ml,introduirelaidedunepipette20mldesolutiondactatedezinc (5.3). Danssixdecesfiolesjauges,introduirelaidedepipettes4ml,6ml,8ml,10ml,12mlet14mldesolution talonde
36、sulfure(5.10);utiliserlaseptimefiolepourlessaiblanc. Ajouterlasolutioncontenuedanschaquefiole10mlderactifpourlaformationducomplexecolor(5.7),puis 1mldesolutiondesulfatedammoniumetdefer(III)(5.8),puisdilueravecdeleauenviron40ml. Boucherlesfioles,lesagiteretcomplterauvolumeavecdeleau. Aprs10min20min,m
37、esurerlabsorbancedelasolutionparrapportleauunelongueurdondede665nm. Lesconcentrationsenmassedesulfuresdessolutionsdtalonnagesontapproximativementlessuivantes: 0(essaiblanc);0,2mg/l;0,3mg/l;0,4mg/l;0,5mg/l;0,6mg/let0,7mg/l. Lesconcentrationsexactessontobtenuespartirdelaconcentrationensulfuresdelasolu
38、tionmredesulfure, dtermineparmthodeiodomtriqueconformment5.9. Porterlesconcentrationsenmassedesulfuresdessolutionsdtalonnagesurlaxedesabscissesdunsystmede coordonnes. Porterlesvaleursdabsorbancecorrespondantessurlaxedesordonnes. Ajusterunedroitedergressionsurlespairesdevaleursainsiobtenues. Parallle
39、mentlapprochegraphiquedcritecidessus,lafonctiondtalonnagepeuttretablieparlebiaisdune analysedergressionstatistique,enutilisantlesconcentrationsenmassedessolutionsdtalonnageetleurvaleur dabsorbancecorrespondante. Lapentebdeladroitereprsenteunemesuredelasensibilitenlitresparmilligramme.Lepointdinterse
40、ction aveclaxedesordonnesdonnelabsorbance A s0 delasolutionblancnecomportantaucunajoutdelasolution talondesulfure.Lepointdintersectionaveclaxedesordonnesetlapentedelafonctionanalytiquedoivent rgulirementfairelobjetdevrificationsafindedtecterdventuelscartssignificatifs.Cescontrlessavrent particulirementapproprisencasdutilisationdunnouveaulotderactifs. tablirpourchaquespectromtresaproprecourbeoufonctiondtalonnage.ISO ISO13358:1997(F) 7 10Calcul Laconcentrationenmasse, r,enmilligrammesparlitre,desulfur