1、10/14/2018,1,Sveigjanleiki vinnumarkai,sgeir Jnsson Sigurur Jhannesson,2,Hva er sveigjanleiki?,Sveigjanleiki vinnumarkai snst um algunarhfni. Sveigjanleiki kemur veg fyrir atvinnuleysi ea a flk detti t af vinnumarkai. Sveigjanleiki vinnur bi langtmaatvinnuleysi og kreppuatvinnuleysi. Sveigjanleiki e
2、r srstaklega mikilvgur fyrir lnd sem urfa a kljst vi krappar hagsveiflur ea kerfisbreytingar atvinnulfi.,3,Sveigjanleiki getur falist mrgu:,Hrranlegum vinnutma Rmum reglum um rningar og brottrekstur Hreyfanleika vinnuafls Breytilegri atvinnutttku Hflegum lgmarkslaunum flugri endurmenntun Sveigjanleg
3、u gengi Sveigjanlegu kaupgjaldi,4,Verblga og sveigjanleiki,Verblga getur ,smurt hjl“ atvinnulfsins og komi veg fyrir kreppuatvinnuleysi. Hgt a breyta bi raunlaunum og launabili milli flks ea starfssttta, n ess a lkka nafnlaun. etta srstaklega vi um ltil opin hagkerfi. Gengislkkun hefur ann kost a al
4、lir lkka hlutfallslega jafnmiki n samninga einu vetfangi. Hversu miki af sveigjanleika mistrra vinnumarkaa er h sjlfstri peningamlstefnu?,5,Vandi a lkka nafnlaun,Launametingur: enginn vill lkka meira en Jn nsta hsi. Atvinnurekendur gtu ttast a skaa vinnumralinn (efficiency wages). Erfitt a rifta ger
5、um samningum sem eru til langs tma. Peningaglja kemur veg fyrir a nafn- og raunlaunalkkanir su jafngildar.,6,Mistring og sveigjanleiki,Sveigjanleiki er mestur vi anna hvort litla ea mikla mistringu (Calmfors & Driffill 1988). Str, fjlgreina verkalsflg hljta a taka ytri hrif me reikninginn af kaupkrf
6、um snum, s.s. atvinnuleysi og verblgu. Atvinnugreinaflg (millistig mistringar) hugsa aeins um sna eigin srhagsmuni.,7,Staan slandi,Mikil mistring, str fjlgreinaflg fara me samninga. jarstt um kaup og kjr, lng hef fyrir rhlia virum. Mikill raunlaunasveigjanleiki, gengislkkanir og verblguskot. Rm vinn
7、umarkaslggjf, sveiflu-kenndur vinnutmi, mikil og breytileg atvinnutttaka. Persnubundnir launasamningar, yfirborganir, bnusar, fastar yfirvinnugreislur. Lgir taxtar, samanbori vi heildarlaun!,8,Launamyndun,Launin kvein me tvennum htti: mistrum samningum taxtar dreifstrum samningum lg og yfirborganir.
8、,Mnaarlaunataxtar Verkamannaflagsins Dagsbrnar og dagvinnulaun verkamanna hfuborgarsvinu, fyrir ri 1994.,9,Launamyndun,Launaskri og verblga hafa iulega ori til ess a greidd laun hafa hlaupi langt undan txtum. a gefur tluvert svigrm fyrir vermyndun frjlsum vinnumarkai.,Mnaarlaunataxtar Eflingar (inna
9、n tveggja lrttra strika) og mnaarlaun verkakarla hfuborgarsvi 4. rsfjrungi 2001,10,Ef krnan fer ,Getur dreifstri hluti launakerfisins s um a alaga kauplag a efnahagsastum, jafnvel taxtar lkki ekki? Geta fyrirtki vanda sami beint vi starfsmenn um launalkkun? Geta fyrirtkin lkka meal-tmakaupi me v a l
10、kka bnusa og yfirvinnu? Er niursveifla aeins tilefni til ess a auka framleini reka sem skila ekki snu. Mun aukinn verstugleiki vera til ess a taxtarnir vera frir a greiddu kaupi, svo dreifstri hluti launanna hverfur?,11,Rannskn I,Tmabili 1992-1995. Ggn fr Kjararannsknarnefnd. 2000 manns 40-50 fyrirt
11、kjum. Paraur samanburur milli smu rsfjrunga hverju ri.,Atvinnuleysi meal faglrra karla og kvenna slandi,12,Dagvinnulaun,Dagvinnulaun lkkuu um meira en 0,1% hj fjrungi rtaksins tvo rsfjrunga r, hausti 1993. Dagvinnulaun lkkuu a mealtali 4. rsfjrungi rsins 1993.,run dagvinnulauna,13,Mealtmakaup,Mealtm
12、akaupi var undir miklum rstingi alla tmann. rijungur fyrirtkja ni a lkka mealtmakaupi fr 1992 til 1994. Yfirvinnan er sveiflujfnunartki!,Breytingar mealtmakaupi,14,rstingur nafnlaun?,Samdrtturinn ni hmarki veturinn 1993-1994 og var mikill rstingur lkkun nafnlauna. Launabreytingunum var misskipt mill
13、i einstaklinga og fyrirtkja. Launin hkka krepputmum, enda hagur fyrirtkja misjafn. Einnig verur a huga a framtar-mannaui, veita stuhkkanir, launa fyrir hagringu etc Str fyrirtki me srsamninga vi stttarflg (ar sem sporslur eru settar niur kauptxtum) hafa ungt vgi rtakinu. Smrri fyrirtki ttu a hafa me
14、ira svigrm til formlegra launalkkana.,15,Ltil fyrirtki,Dagvinnulaun eru mun sveigjanlegri hj smrri fyrirtkjum. Tengslin milli starfsmanna og eigenda eru nnari og frri ailar koma a samningum.,rsbreyting dagvinnulauna eftir fyrirtkjastr.,16,Fyrirtki samkeppni,Mealtmakaup undir meiri rstingi hj fyrirtk
15、jum erlendri samkeppni. Ef verteygni vruslu eykst, mun verteygni vinnuaflseftirspurnar einnig aukast.,Breyting mealtmakaups hj fyrirtkjum samkeppni.,17,Starfssvi,Samdrtturinn kemur fyrr fram hj skrifstofuflki en verkaflki. Haustin eru s tmi er fyrirtkin grpa til ahaldsagera.,Breyting mealtmakaups ef
16、tir starfssvii,18,Rannskn II,Veitir nllpunkturinn fyrirstu? Nausynlegt a bera saman dreifingu launabreytinga eftir rferi. Breytist dreifingin egar verblga er lg og atvinnuleysi er til staar? Ef nafnlaunafyrirstaa er fyrir hendi mun vinstri hali dreifingarinnar jappast saman vi nllpunktinn egar illa
17、rar ea verblga lkkar.,19,Veitir nllpunkturinn fyrirstu?,Tiltlulega regluleg dreifing, en skkk til hgri. Ef minna er um launalkkanir en bast mtti vi mia vi lgun dreifingarinnar helst mitala breytt en mealtal hkkar (sj neri mynd). munar a jafnai minna mealhkkun og mitlu verblgu en stugleika.,20,Verkam
18、enn,Hkkun dagvinnulauna verkamanna fr 1992 III til 1993 III, (verblga 5%). Hkkun dagvinnulauna verkamanna fr 1994 III til 1995 III (verblga 2%).,Mitala 0,0%,Mealtal 0,5%,Mitala 2,4%,Mealtal 2,7%,Mitala 5,6%,Mealtal 5,8%,21,Inaarmenn,Hkkun dagvinnulauna inaarmanna fr 1992 III til 1993-III, (verblga 5
19、%).Hkkun dagvinnulauna inaarmanna fr 1994-III, til 1995 III (verblga 2%).,Mitala 0,0%,Mealtal 2,8%,Mitala 2,4%,Mealtal 2,7%,22,Hefur nllpunkturinn hrif?,Tilgta: Verblgan ,smyr“ hagkerfi. Minna munar mealtali og mitlu launahkkana egar verblga eykst. Tmabil: 1993-1995 og 1998-2002, 4 stttir launaflks
20、ggnum Kjararannsknarnefndar. tta r, 27 athuganir, verblga 1-9%. Mynd: Ef tilgta er rtt m bast vi neikvu samhengi.,23,Hefur nllpunkturinn hrif?,Samhengi ,skekkju“ (mealtals-mitlu) og verblgu mlist marktkt og ekki me rtt formerki. Athugunin bendir ekki til ess a nll veiti fyrirstu. lyktun: Laun hr lan
21、di sveigjanleg lgri verblgu?,24,Fyrirvarar,Aeins 8 r til skounar. Verblga ekki einhltur mlikvari launaenslu. enslu hkka sum laun miki og hali dreifingarinnar teygist til hgri etta vegur e.t.v. upp hrif af v a 0-i er fjr., enslu teygist dreifingin langt til vinstri, v a nllpunkturinn er fjarri,.en ei
22、nnig eru venjumargir hrri enda dreifingarinnar,25,Rannskn III,Hversu vel gekk a eya atvinnuleysinu? Atvinnuleysi var a mestu bundi vi mennta flk. Ni hmarki veturinn 1993 egar nafnlaunin hfu a gefa eftir.,26,Aukin framleini,Launakostnaur lkkai kreppunni vegna hagringar. a kemur fram sem lkkun raungen
23、gis. Ef gengisfelling stendur ekki til boa, hltur rstingur hagringu a vaxa.,27,Atvinnuleysisvandinn,Atvinnuleysi var srstaklega miki meal ungs flks. Ef til vegna ess a laun essa hps voru kominn svo nlgt txtunum ea ekki var unnt a semja sig near. Snir httuna vi of h lgmarkslaun ea a markmi a fra taxt
24、a a greiddu kaupi.,28,Rannskn IV,Okun-jfnur: hrif hagsveiflna kaupmtt, fjlda starfa og atvinnuleysi.,29,hrif hagsveiflna kaupmtt, 9. ratugnum: kaupmttur slandi sveigjanlegri en annars staar.,hrif hagvaxtar kaupmtt,Slurnar sna-stulana jfnu (1) fyrir hvert land.,30,hrif hagsveiflna fjlda starfa,hrif h
25、agsveiflna fjlda starfa svipu og rum lndum 9. og 10. ratugnum.,hrif hagvaxtar atvinnu,Slurnar sna-stulana jfnu (1) fyrir hvert land.,31,hrif hagsveiflna atvinnuleysi,hrif atvinnuleysi minni en annars staar 9. og 10. ratugnum.,hrif hagvaxtar atvinnuleysi:,32,Niurstur,Rannsknin snir lkkanir dagvinnula
26、unum, sem ganga ekki jafnt yfir lnuna. Bendir til ess a lkkanirnar su ekki skipulagar heldur sjlfsprottnar hverjum sta. rijungur fyrirtkja ni a lkka mealtmakaup me v a draga r yfirvinnu og bnusum. Snir svigrm fyrir nafnlauna-lkkanir n formlegra samningavirna ef reynir. etta gerist rtt fyrir tvr geng
27、isfellingar, 1992 og 1993.,33,Niurstur,Dreifing launabreytinga verur ekki fyrir marktkum hrifum af breyttum verblguhraa. a bendir til ess a 0 punkturinn s ekki veruleg fyrirstaa fyrir launabreytingum. slenski vinnumarkaurinn snir annig svipaan sveigjanleika og s bandarski (sj McLaughlin 1999). etta
28、styur hugmyndir um sambrilegan sveigjanleika mistrum vinnumrkuum me verkalsflgum. .og vinnumrkuum sem verkalsflg eru ekki til staar.,34,Niurstur,Formlegt fastgengi mun auka nafnlaunasveigjanleika (ceterus paribus). Vntingar um fastgengi og stugt verlag mun setja aukinn rsting nafnstrir. Kreppuatvinn
29、uleysi mun samt sem ur aukast vi upptku evrunnar. v rtt fyrir allt arf atvinnuleysi til ess a nafnlaunin gefi eftir. Mikilvgt a gera sr grein fyrir v hvaa ttir skapa sveigjanleika hrlendis og lgt atvinnuleysi.,35,Evran og krnan,Sveigjanleiki vinnumarkai er mikilvgur sama hvaa fyrirkomulag rkir penin
30、gamlum. Vinslt slagor: ,frum taxta a greiddu kaupi“ getur haft slmar hliarverkanir egar a kreppir efnahagslfinu og atvinnuleysi vex. Svigrm vinnumarkaarins minnkar til ess a bregast vi fllum. Verstugleiki me sveigjanlegu gengi ea evruaild gti eytt nafnlaunasveigjanleika hrlendis ef taxtar eru frir alveg a greiddu kaupi. verur launamyndunin nr algerlega mistr.,
